dinsdag 19 januari 2010

Hitzum

Het is net middagpauze als de auto van Google Streetview door het terpdorp Hitzum rijdt. De dag is zonnig, maar als de auto de basisschool passeert is net een lichte wolk voor de zon geschoven. Een zachte schaduw ligt over het schoolplein en over de kleine groep kinderen die zich klaarmaakt naar huis te gaan.

Het is een kleine dorpsschool met aan de rechterkant een glijbaan, een klimrek en schommels. Voor de school is een bushalte en aan de andere kant van de straat liggen groene weilanden. Er lopen paarden. Daarachter windmolens, enkele boerderijen, en nog iets verder naar het noorden ligt Franeker.

Een still van Hitzum.

Mij kwam de film Être et avoir in de herinnering, dat ontroerende verhaal van een Franse dorpsschool met slechts dertien kinderen van alle leeftijden die les krijgen van één toegewijde meester. Kon het maar altijd zo klein, fijn en intiem zijn in onderwijsland. Zoals in die mooie film. Zoals in Hitzum.

Maar té klein is gevaarlijk in Nederland. Het rijk eist dat een basisschool minstens 23 leerlingen onder het dak heeft. Komt een school daaronder en toont de glazen bol geen groei, dan stopt de geldstroom. Zo kwam begin december het bericht dat 2010 voor basisschool Underweis in Hitzum het laatste jaar in zijn geschiedenis zal zijn. Het is een landelijke ontwikkeling: kleine scholen zien door vergrijzing en de trek van het platteland hun leerlingenaantallen afnemen. Steeds meer scholen zijn daarom gedwongen de deur te sluiten, omdat ze onder de opheffingsnorm komen.

Momenteel krijgen 22 kinderen les op basisschool Underweis. De vijf leerlingen in groep 8 vertrekken dit jaar, maar er komen volgend schooljaar geen nieuwe kinderen bij. Net zoals in veel dorpen de kruidenier, de bakker, de bank en het postkantoor zijn verdwenen, zo bloeden ook de kleine dorpsscholen dood. Welke ouders sturen hun kind naar een basisschool als in groep 3 maar één ander kind zit? En inderdaad, zeven mensen in dienst, dat is te duur voor die kleine groep leerlingen.

Er zijn wel oplossingen voor de kleine scholen. Een school kan proberen een nevenstichting te worden of trachten te fuseren, maar beide uitwegen gaan gepaard met de nodige mitsen en maren. Hitzum heeft het hoofd nog enkele jaren boven water weten te houden dankzij jonge asielzoekers uit Tzummarum, maar die werden blijkbaar weer teruggestuurd naar wie weet waarheen.

De gemeente en het schoolbestuur hadden trouwens eerder nog goede hoop op groei door de nieuwe woonwijk Franeker Zuid. In oktober 2007 werd in een officiële nota nog de voorspelling gedaan dat Hitzum zou meeprofiteren van de nieuw te bouwen wijk. Maar Franeker Zuid kwam te laat en nu gaat 1 augustus de deur definitief op slot. Volgend jaar toogt de Hitzumer jeugd naar buurdorp Achlum.

Op het plein wordt nog wat gestoeid en gedraald. Een meisje klimt op het hek. Een jongen staat op een lolobal en kijkt de passerende auto na.

Andere kinderen zijn al onderweg naar huis, zoals de twee zusjes op groene crocs die vrolijk huppelend de Hoofdstraat aflopen. De andere kant op, oostwaarts, ter hoogte van het kerkhof, fietst een vader met zijn twee kinderen. De zoon zit op de stang en de dochter achterop. Iedereen draagt een korte broek en T-shirt, want het is warm en in de groene kruinen van de bomen rond de school zingen vogels een zomers lied.