Een goede docent presteert ín het lokaal

Sinds 17 november mogen scholen experimenteren met een zak geld van de overheid. Er is 80 miljoen euro beschikbaar gesteld voor zogenaamde prestatiebonussen. Docenten die buitengewoon lekker bezig zijn kunnen daarmee een extra duit verdienen. Waren de 80 miljoen schmeuro's verdeeld onder alle onderwijsmensen in Nederland, dán hadden we een mooie kerst gehad. Maar nu niet. Want bonussen, dat riekt naar dure aftershave en sigaren op de hoogste verdieping van het bankbedrijf. Dat doet denken aan graaien, gouden handdrukken en het nepotisme van een old boys network.

Straks doen we op een goede ochtend de gordijnen van de personeelskamer open, staat er een tentenkamp van werkloze oud-leerlingen op het schoolplein. Occupy the schoolyard.

Een aantal scholen in het land heeft zich opgegeven voor het experiment. Ik kijk uit naar de resultaten. Niet voor niets zijn de Algemene Onderwijsbond en Leraren in Actie tegen het idee. Bonusprobeersels liepen in de Verenigde Staten op een mislukking uit. Waarom zou het hier dan wel lukken? En, inderdaad, kan dat geld niet veel beter worden gebruikt?

Het onderwijssalaris is al lange tijd onderwerp van discussie. Zij van voor het HOS-akkoord van 1985 verdienen genoeg om twee huizen te bezitten, maar docenten die erna begonnen krijgen een beroerte als de wasmachine kapot gaat.

Gelukkig wacht eerstegraders het zogenaamde 'entreerecht': als hij of zij meer dan de helft van de lessen in de bovenbouw doceert wacht in 2014 automatisch een LD-functie, de hoogste schaal. Maar de VO-raad is tegen; scholen zijn nooit blij als er geld moet worden betaald.

Mocht het wel doorgang vinden, zul je zien dat ik als eerstegraads opgeleide docent volledig in de onderbouw geplaatst wordt en mijn oudere collega's die ver voor 1985 zijn begonnen, de bovenbouw voor hun rekening nemen. Hand op de knip, ik gedegradeerd. Gratis en voor niks.

Ondertussen zijn scholen ook nog eens druk bezig met de zogenaamde functiemix. De afgelopen en komende tijd zijn scholen verplicht om een deel van de leraren in hogere schalen te plaatsen. 'Het streven is', zo staat het in de 'Brochure Voortgezet Onderwijs' van het ministerie, 'om meer leraren voor de klas carrière te laten maken.'

Tot dusver blijkt de verdeling vooral niet om het lesgeven te gaan. Dienstjaren doen niet ter zake. IJzersterke didactische vaardigheden evenmin. Inhoudelijke klasse? Niet nodig. Nee, voor de functiemix moet je vooral uitblinken in het uitvoeren van directiebeleid. Je dient gemotiveerd te zijn mee te draaien in de procedure-protocollen-paperassen-fabriek en je moet genoeg in de kamer van teamleiders te vinden zijn. Ja, dan doe je het goed.

Het resultaat? Het is voor of tegen. Het is zij van de hogere inschaling en wij van de lagere schaal en andersom. Het leidt tot scheve gezichten. Men gaat fluisteren in de stille hoeken van de school. Hij natuurlijk wel. Zij natuurlijk ook. Zag je aankomen.

Prestatiebonussen zullen een soortgelijk effect hebben. Het belonen van prestaties is subjectief. Krijgt iemand 50 euro in een envelop als er geen leerlingen zijn kwijtgeraakt tijdens de Rome-reis? Kan iemand rekenen op een extra maandloon als de examenkandidaten allemaal een voldoende op wiskunde halen? Wordt de loonstrook uitgebreid als iemand lekker meedenkt, vergaderlust toont, de notulen leest? Een school als meritocratie is een slecht idee.

Ik ben een docent die van lesgeven houdt. Daar ben ik goed in. Ik heb niet gesolliciteerd om beoordeeld te worden op mijn coördinerende kwaliteiten, het volgen van cursussen, het opzetten van excursies, het in kaart brengen van doorstroomproblematiek of het gespecialiseerd zijn in autisme. Docenten moeten beoordeeld worden op het scheppen van een veilige sfeer in het lokaal, op hun vakinhoudelijke en didactische kwaliteiten, op niets meer of minder. Ik lever mijn prestatie ín het lokaal, niet daarbuiten.  


(gepubliceerd in de Leeuwarder Courant op 29-11-12)