woensdag 28 december 2016

De schermgeneratie

‘Meneer, gaan we vandaag eindelijk eens een film kijken?’ Ik zucht. Aan het woord is de schermgeneratie. Ze swipen ‘s ochtends WhatsApp open, komen met over hun mobiel gebogen hoofden het lokaal binnen sjokken en vallen ‘s avonds te laat in slaap met het vaalblauwe licht van hun mobieltje op het gezicht. Als ik een documentaire over het Ardennenoffensief laat zien, terwijl het boek openligt bij de ontdekkingsreizen, ze slikken het voor zoete koek. Wát je ook opzet, de monden vallen open en ze kijken, kijken, kijken. Want dat doet de schermgeneratie: kijken naar de schermen van hun tv’s, telefoontjes, tablets, laptops en pc’s.

Het scherm als opium voor het volk. De smartphone de nieuwe afgod. En als de suffe zwart-wit-beelden afgelopen zijn, roept iemand: ‘Meneer, mag ik nu iets cools laten zien?’

En juist daarom laat ik nog nauwelijks video’s zien. Ik doe het alleen als de beelden écht iets toevoegen en ik er een zinnige opdracht bij heb. Als de leerlingen vragen waarom ik niet zo vaak filmpjes laat zien, leg ik uit dat er een film in ons hoofd afgespeeld dient te worden. En dat noemen we fantasie. Laten we fantaseren. Creatief zijn. Verbanden leggen. Diepzinnig worden. In het hooooofd! Maar ik roei tegen de stroom in, want schermonderwijs is hot. Denk alleen maar aan de iPadscholen.

In het hoger onderwijs zijn de zogenaamde MOOCs - de ‘massive online open course’ - een nieuwe verschijnsel. Vooralsnog vooral toegankelijk voor de rijke, hoog opgeleide elite, bieden deze online cursussen via het computerscherm de mogelijkheid te slagen voor een vak zonder je bed uit te komen.

En dan is er ook nog Flipping the Classsroom - op zichzelf geen gek idee. Als geschiedenisdocenten hebben we te maken met het fenomeen Joost van Oort. Ik neem mijn pet af voor de keurige presentaties van deze YouTube-goeroe met een zachte g, maar te vaak hoor ik dat mijn examenleerlingen liever onderuitgezakt zijn filmpjes kijken dan de historische context werkelijk zelf bestuderen. Als ik hoor ‘ik kijk nog wel even Jort voor de toets’ word ik daar eerlijk gezegd strontchagrijnig van. Hun schermvriend Jort die niet eens Jort heet.

Een beeldscherm is wat het is: de verbeelding vervlakt. Het is het consumeren van een kant-en-klaar-maaltijd, terwijl de keuken volstaat met overheerlijke ingrediënten waar je mee aan de slag kan. Probeer! Experimenteer! Onderzoek!

Natuurlijk zie ik de mogelijkheden van de nieuwe technologie ook wel. Dat is niet zo moeilijk. Het is veel moeilijker om deze schermgeneratie van de schoonheid van de verbeelding te doordringen. De mooiste film speelt zich af in het hoofd van de fantast.